Rozwój każdego dziecka jest procesem złożonym, wielowymiarowym i zależy od wielu czynników, takich jak geny, środowisko, temperament, zdrowie, relacje i doświadczenia. Jak wspierać rozwój dziecka i zapewnić mu najlepsze warunki?
ZAPEWNIENIE PODSTAWOWYCH POTRZEB
Aby prawidłowo się rozwijać i eksplorować świat, małe dzieci potrzebują przede wszystkim poczucia bezpieczeństwa i stabilności. Te podstawowe potrzeby mogą zapewnić wyłącznie dostępni, czuli, odpowiedzialni opiekunowie. Powinni oni także stworzyć rutynę i strukturę dnia, która pomaga dziecku orientować się w czasie i przewidywać zdarzenia.
Małe dzieci potrzebują również silnej więzi emocjonalnej z opiekunami, którą buduje się m.in. poprzez bliskość, dotyk, uśmiech, rozmowę, oraz przede wszystkim – wspólną zabawę.
JAK WSPIERAĆ ROZWÓJ DZIECKA POPRZEZ ZABAWĘ?
Zabawa jest jednym z najlepszych sposobów na wspieranie rozwoju małego dziecka – stymuluje jego ciekawość, kreatywność, inteligencję, emocje i zdolności społeczne. To naturalna forma uczenia się, która dostarcza dzieciom radości, satysfakcji i motywacji.
Jednakże, aby zabawa wspierała rozwój dziecka, musi spełniać kilka warunków:
- Dostosuj zabawę do wieku i zainteresowań dziecka. Każdy etap rozwoju dziecka wiąże się z innymi potrzebami, możliwościami i preferencjami. Zabawa powinna być adekwatna do poziomu rozwoju dziecka, ani zbyt łatwa, ani zbyt trudna. Powinna także odpowiadać zainteresowaniom dziecka i wzbudzać jego zaangażowanie. Jeśli dziecko jest małe, zaobserwuj, czym najchętniej się bawi, co go fascynuje i sprawia mu radość, a następnie wybierz odpowiednie zabawki i charakter zabawy.
- Baw się razem z dzieckiem. Wspólna zabawa z opiekunem jest niezwykle ważna dla rozwoju dziecka, ponieważ wzmacnia więź emocjonalną, buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufania, uczy współpracy i komunikacji. Jak najczęściej baw się razem ze swoim dzieckiem, wyrażaj aktywność, zaangażowanie i uznanie. Pozwól dziecku na przejmowanie inicjatywy i wyrażanie własnych pomysłów. Pamiętaj, aby nie narzucać swojej woli i nigdy nie krytykować dziecka – zamiast tego zachęcaj je, chwal podziwiaj.
- Zachęcaj dziecko do różnorodnych form zabawy. Zabawa może przybierać wiele form i kształtować różne obszary rozwoju dziecka. Każda z nich rozwija inne umiejętności – np. sprawność manualna, wyobraźnia, naśladowanie, koordynacja, ciekawość, wiedza. Nie ograniczaj się więc do jednego typu zabawy – zamiast tego, staraj się zapewnić swojemu dziecku bogate i zróżnicowane doświadczenia. Zachęcaj je do różnorodnych form zabawy, dostarczaj mu różnych zabawek i proponuj różne scenariusze zabawy.
- Stwarzaj dziecku sprzyjające warunki do zabawy. Nigdy nagle nie przerywaj swojemu dziecku zabawy, nie pośpieszaj go, nie rozpraszaj go. Pozwól na skupienie się na zabawie i zanurzenie się w niej. Kolejna ważna zasada: nie narzucaj dziecku zbyt wielu zasad i ograniczeń, lecz daj mu możliwość eksperymentowania, odkrywania i tworzenia. Zabawa powinna być przede wszystkim przyjemna i spontaniczna, a nie narzucona i sztywna. Możesz jedynie zadawać dziecku pytania, podpowiadać i zachęcać.
JAK BAWIĆ SIĘ Z DZIECKIEM W ZALEŻNOŚCI OD JEGO WIEKU?
Poniżej znajdziesz kilka pomysłów na to jak wspierać rozwój dziecka poprzez zabawę, w zależności od jego wieku. Wszystkie te propozycje doskonale wspierają jego rozwój, stymulują je i uczą nowych umiejętności, ale przede wszystkim, bawią i cieszą:
- Niemowlęta (0-12 miesięcy) – zabawy z chusteczkami. Zabawa w chowanego z chusteczką, podawanie i odbieranie chusteczki, szeleszczenie chusteczką itd. Aktywności te rozwijają zmysł wzroku, słuchu i dotyku malucha, a także kształtują jego koordynację wzrokowo-ruchową, chwytanie i manipulowanie przedmiotami.
- Małe dzieci (1-3 lata) – zabawy z klockami. Zabawa w układanie i burzenie wież z klocków, dopasowywanie klocków do otworów, tworzenie różnych kształtów i wzorów z klocków. Aktywność ta doskonale rozwija zmysł wzroku i dotyku, kształtuje umiejętność rozpoznawania kolorów, kształtów i wielkości, logicznego myślenia, planowania i tworzenia. Zabawy z klockami wzmacniają też sprawność manualną i koordynację ręka-oko.
- Dla przedszkolaków (3-6 lat) – wszelkie zabawy tematyczne. Z przedszkolakiem baw się w odgrywanie różnych sytuacji i ról – np. lekarz i pacjent, nauczyciel i uczeń, sprzedawca i klient, mama i dziecko. Odgrywanie ról wspaniale kształtuje wyobraźnię dziecka, rozwija zdolność komunikacji, współpracy i rozwiązywania problemów. Zabawy te kształtują również poczucie tożsamości i empatii.
- Dzieci w wieku szkolnym (6-12 lat) – układanie puzzli. Spędzaj czas ze starszym dzieckiem na układanie puzzli o różnym stopniu trudności i tematyce. Zabawy te rozwijają zmysł wzroku i dotyku, a także umiejętność koncentracji, pamięci, spostrzegawczości, analitycznego myślenia, kreatywności i samodzielności. Puzzle doskonale uczą dziecko cierpliwości i wytrwałości.
- Nastolatki (12-18 lat) – planszówki. Planszówki to świetny pomysł na spędzanie czasu z nastolatkiem. Szachy, monopoly, scrabble, kalambury, czy eurobiznes – wszystkie rozwijają umiejętność planowania i strategii, logiki, kultury, współzawodnictwa i współpracy. Zabawy te kształtują w młodych ludziach zasady gry fair play.
Istnieje wiele różnych pomysłów na to, jak wspierać rozwój dziecka poprzez zabawę – wybór zależy od wieku, osobowości, zainteresowań i potrzeb malucha, a także od możliwości opiekuna. Pamiętajmy, że zabawa jest nie tylko formą rozrywki, ale także źródłem rozwoju i nauki. Warto więc regularnie poświęcać czas i uwagę swojemu dziecku i bawić się z nim z radością, ogromnym entuzjazmem i pełnym zaangażowaniem. Uważna zabawa z dzieckiem to najlepszy prezent, jaki możesz mu podarować!
